انواع مختلفی از چرخهای زاپاس وجود دارند. بعضی از آنها حتی تایر واقعی ندارند. هر نوع چرخ زاپاس مزایا و معایبی هم دارد. هیچ‌چیز مثل یک تایر پنچر شده، اعصاب راننده را برهم نمیریزد. بنابراین همیشه ترسی از پنچرشدن، ذهن راننده را به خود مشغول کرده است. چرخ زاپاس عضوی فراموش‌شده میباشد که از جلوی دید شما پنهان است؛ تا وقتی که یکی از تایرها پنچر شود و نیاز به تعویض آن پیدا کنید. آنجاست که همان زاپاس همه‌چیزتان خواهد شد. پس حیاتی است که چرخ زاپاس مناسبی بهمراه داشته باشید و روش استفاده از آن را هم بدانید.
توضیحاتی درباره‌ی چرخ زاپاس
انواع مختلفی از چرخهای زاپاس وجود دارند. بعضی از آنها حتی تایر واقعی ندارند. هر نوع چرخ زاپاس مزایا و معایبی هم دارد. هیچ‌چیز مثل یک تایر پنچر شده، اعصاب راننده را برهم نمیریزد. بنابراین همیشه ترسی از پنچرشدن، ذهن راننده را به خود مشغول کرده است. چرخ زاپاس عضوی فراموش‌شده میباشد که از جلوی دید شما پنهان است؛ تا وقتی که یکی از تایرها پنچر شود و نیاز به تعویض آن پیدا کنید. آنجاست که همان زاپاس همه‌چیزتان خواهد شد. پس حیاتی است که چرخ زاپاس مناسبی بهمراه داشته باشید و روش استفاده از آن را هم بدانید.
چرخ زاپاس تمام‌سایز:
در کشور بزرگی همانند استرالیا که رانندگان مسافت زیادی طی میکنند و یا به سفرهای طولانی میروند، چرخ زاپاس تمام‌سایز بهترین گزینه است. درحالیکه بعضی از خودروسازان رینگ و تایر تمام‌سایز را بعنوان زاپاس بکار میگیرند، بعضی از آنها برای سود بیشتر، چرخ زاپاس تمام‌سایز را بهمراه خودروی خود ارائه نمیکنند. پس هنگام خرید خودروی جدیدتان به این مورد توجه کنید. اگر به سفرهای طولانی و یا نقاط دورافتاده میروید که تعمیرگاه یا خدمات پنچرگیری وجود ندارد، حتماً چرخ زاپاس تمام‌سایز بهمراه داشته باشید.
داشتن یک چرخ زاپاس به اندازه‌ی چهار چرخ دیگر، به شما آسودگی خاطر میدهد. فرمانپذیری خودروی شما دستخوش تغییرات نمیشود و فرمانپذیری و ترمزگیری هم کاهش پیدا نمیکنند. همچنین فرصت زیادی برای پنچرگیری یا تعویض تایر قبلی خواهید داشت تا تایر ارزان و باکیفیت پیدا کنید.ند، بزرگترین مشکل چرخهای زاپاس تمام‌سایز، اشغال فضای صندوق عقب است. مخصوصاً برای خودروهایی که گنجایش صندوق عقبشان کم باشد. بعضی خودروها، چرخ زاپاس تمام‌سایز ندارند و درصورت جایگزین کردن آن در صندوق، چرخ زاپاس از کفی صندوق بالاتر می‌آید و برآمدگی ایجاد میکند. بنابراین هنگام خرید خودروی جدید، قرارگیری زاپاس تمام‌سایز را بررسی کنید. همچنین باید بدانید که چطور زاپاس را عوض کنید. وگرنه در کنار خیابان سرگردان میشوید و محتاج کمک بقیه‌ی راننده‌ها خواهید شد.
تایر پنچررو:
همانطور که از نامش پیداست یک تایر پنچررو این امکان را میدهد تا درصورت پنچر شدن تایر، بتوانید با سرعت کم مسافتی را بپیمایید. بدون اینکه نیاز داشته باشید بلافاصله آنرا تعویض کنید. تایر پنچررو که با نامهای «ران فلت» و ضدپنچری هم شناخته میشود، دیواره و بدنه‌ی محکمی دارد تا درصورت پنچری، بین رینگ و زمین فاصله ایجاد شود و بتوانید با بیشینه‌ی سرعت 80کیلومتر درساعت به مسیر خود ادامه دهید تا به نزدیک‌ترین پنچرگیری یا نمایندگی خودرو برسید.
ولی با وجود یک ریزپنچری، فرق چندانی در کارکرد خودرو مشاهده نمیکنید. از این رو در خودروهایی که تایر پنچررو دارند، از یک سیستم نظارتی فشار باد تایر استفاده شده که در صورت کاهش فشار باد، به راننده هشدار میدهد. هرساله رانندگان و سرنشیان زیادی در کنار جاده و هنگام تعویض چرخ زاپاس در اثر تصادف کشته میشوند. حتی زمانی که کاملاً در حاشیه‌ی جاده باشند هم این اتفاق میفتد. تایر پنچررو این خطر را از بین میبرد. چون نیازی به توقف اجباری نیست. ولی معایبی هم دارد. اگر شما آنقدر بدشانس باشید که دیواره‌ی تایر زاپاس خودرویتان پارگی شدید داشته باشد، استفاده از این تایر و ادامه‌ی مسیر بسیار خطرناک خواهد بود. ولی اینگونه پنچر شدن کمتر مشاهده شده و نادر است.
بسیاری از پنچرگیری‌ها و خدمات تعمیراتی، تایرهای پنچرروی زاپاس و تجهیزات پنچرگیری آن را در اختیار ندارند و اگر تایر خودروی شما هم کمیاب باشد باید مدتها منتظر بمانید. درضمن حتی اگر با تایر پنچر و سرعت 80کیلومتر درساعت هم برانید، باز هم امنیت شما در خطر است. همچنین اگر بر روی یک تایر پنچررو که پنچر شده است برانید، آن تایر دیگر قابل تعمیر نبوده و باید تعویض شود که هزینه زیادی دربر خواهد داشت. در آخر باید بگوییم تایر پنچررو که 20 سال پیش توسط شرکت بی.ام.دابلیو معرفی شده بود، علیرغم پیشرفت تکنولوژی، امروز به مرحله‌ی کاملاً امن نرسیده است تا بتوان در مسابقات اتومبیلرانی از آن استفاده کرد. پس همچین تایرهایی را هرگز در مسابقات اتومبیلرانی معتبر نخواهید دید.
چرخهای زاپاس نیم‌سایز:
زاپاس نیم‌سایز که به اختصار T.U.S.T هم نامیده میشود، کوچکتر از زاپاس فول‌سایز است. معمولاً عرض آنها کمی بیشتر از عرض تایرهای تمام‌سایز میباشد. با اینکار فضای صندوق‌عقب اشغال نمیشود و فاکتور وزن که در خودروهای پربازده از اولویتهاست رعایت میشود. گرچه داشتن این زاپاسی بهتر از آن است که اصلاً زاپاس نداشته باشید. این امکان را میدهد که سریع زاپاس را عوض کنید و با امنیت و البته سرعتی محدود به تعمیرگاه برسید. از آنجایی که عرض تایر در «زاپاس نیم‌سایز» نصف اندازه استاندارد است، کشش آن در ترمزگیری کاهش پیدا کرده و نباید سرعت بالاتر از 80 کیلومتر را با آن تجربه کرد. پس وسوسه نشوید تا پیچ آنرا سفت کرده و مسافت طولانی طی کنید. چون در اینصورت هنگام پنچرگیری چرخ اصلیتان، باید این زاپاس هم مثل یک زباله دور بیاندازید.
همچنین یک اشکال امنیتی دیگر هم دارد. اگر خودروی شما بااصطلاح دیفرانسیل جلوست و آنقدر بدشانس باشید که یکی از چرخای جلو پنچر شود، باید یکی از چرخهای عقب را جایگزین آن کنید و چرخ زاپاس نیم‌سایز را در عقب خودرو ببندید تا فرمانپذیری دچار مشکل نشود. و با اینکار هم فرمانپذیری و هم انتقال قدرت بحالت عادی بازمیگردد. همین مورد را در خودروهای چهار‌چرخ‌محرک هم رعایت کنید. اما خوشبختانه در خودروهای محرک‌جلو، تعویض چرخ جلو با یک جکِ بغل انجام‌پذیر است که دقیقاً پشت تایر جلو قرار میگیرد. ولی در خودروهای دیفرانسیل‌عقب مشکل پیچیده‌تر میشود. چون محور محرک عقب است درهرصورت با استفاده از چرخ زاپاس نیم‌سایز، فرمانپذیری و کنترل خودرو دچار مشکل میشود. پس بهتر است با سرعت خیلی کم، خود را به تعمیرگاه برسانید.
کیت پنچرگیری.
کیت پنچرگیری از یک کمپرسور تشکیل شده که زیر محفظه چرخ زاپاس قرار میگیرد. این کیت در خودروهایی که گنجایش صندوق عقبشان کم است و خودروهای مسابقه و آفرود که تایرهای بزرگی دارند و تعویض تایرشان سخت است هم دیده میشود. این کیت که به اندازه یک جعبه‌ی کوچک است، فضای کمی را اشغال میکند. اگرچه معایبی هم دارد: این کمپرسور ضعیف است و کارکرد آن به زمان زیادی نیاز دارد و برای پنچری‌های بزرگ بی‌فایده است. انتظار نداشته باشید که مشکل ترکیدگی دیواره‌ی تایر را حل کند. روش کارش به این صورت است که ماده‌ی درزگیر از راه «نازل باد» به پارگی تایر تزریق میشود. سپس باید با خودرو را کمی جلوعقب کرد تا درزگیر به تمام نقاط پنچری هدایت شود. سپس کمپرسور را وصل کرده که با باتری خودرو یا درگاه فندک کار میکند و به این صورت تایر باد میشود.
تصور کنید در شبی بارانی این دستگاه به کمکتان بیاید و این کار را در بزرگراهی انجام دهید. بهتر است این ابزار را در صندوق عقب خودروی خود داشته باشید تا درصورت نیاز، آن را بکار بگیرید. قیمت آن فقط 20 دلار است که در هر فروشگاه لوازم یدکی پیدا میشود. همچنین باید داشته باشید که وقتی مواد درزگیر وارد تایر شدند، آن تایر دیگر قابل استفاده نخواهد بود. تعمیرگاهها و پنچرگیری‌ها از تعمیر تایرهایی که کلی مواد چسبنده درونشان وجود دارد بیزارند. پس بلافاصله میگویند که باید تایر جدید خریداری کنید. ولی بین همه‌ی گزینه‌هایی که برای رفع پنچری وجود دارد، این کیت کم‌ارزش‌ترین و کم‌اثرترین روش محسوب میشود که در آخر هم به یدک‌کش و تقبل هزینه‌ی سنگین آن نیاز خواهید داشت. امیدواریم هرگز به یدک‌کش نیاز پیدا نکنید.